Rastet e kancerit te të rinjtë janë në rritje.
Tendenca konfirmohet edhe nga një studim i madh ndërkombëtar i botuar në revistën shkencore Jama Network Open.
Duke analizuar të dhënat nga më shumë se 560 mijë njerëz në Shtetet e Bashkuara të Amerikës midis viteve 2010 dhe 2019, autorët vunë re se shkalla e incidencës së kancereve të hershme është rritur ndjeshëm.
Në krye të listës janë tumoret gastrointestinale që prekin sistemin tretës.
Sipas studimit të ri, në dekadën 2010-2019 diagnozat e kancerit midis 30 dhe 39 vjeç në SHBA u rritën me 19.4%.
Në grupmoshën 20-29 vjeç rritja ishte 5.3%.
Kanceri i gjirit është më i zakonshëm te të rinjtë dhe shpesh shfaqet në formë agresive.
Te gratë nën 40 vjeç, shkalla e kancerit të gjirit u rrit me 3 për qind çdo vit nga viti 2000 në 2019, sipas Shoqatës Amerikane të Kancerit.
Ndërkohë që shkalla e vdekshmërisë në gratë e moshuara është ulur, kjo nuk ka qenë rasti për gratë më të reja.
Megjithatë, incidenca e kancerit të gjirit te gratë nën 40 vjeç mbetet relativisht e ulët: 25 raste për 100 mijë gra, kundrejt 229 raste për 100 mijë në grupmoshën 40-64 vjeç dhe 462 raste në grupmoshën 65-74 vjeç.
Një nga problemet e hapura ka të bëjë me ekzaminimin depistues për kancerin e gjirit, i rekomanduar — dhe falas — vetëm për grupmosha të caktuara.
Disa studime kanë treguar se mamografia nuk është e dobishme për gratë e reja, duke përfshirë rrezikun e rezultateve false dhe ekspozimin ndaj dozave të vogla të rrezatimit.
Vajzat ose të rinjtë rrallë udhëzohen nga mjekët se si të bëjnë vetëkontrollin e gjirit ose kur të testohen.
Megjithatë, gratë e reja të prekura nga kanceri i gjirit shpesh përjetojnë shqetësime më të mëdha emocionale sesa gratë e moshuara, me pasoja të forta në punë dhe në familje.
Disa pacientë zgjedhin të ngrijnë vezët e tyre sepse trajtimet e kancerit mund të ndikojnë në fertilitet.
Gratë e reja gjithashtu kanë më shumë gjasa të diagnostikohen me kancer të avancuar dhe agresiv të gjirit. Dhe rreziku që kjo të përsëritet është më i madh.
Pse janë në rritje rastet e kancerit të gjirit te femrat e reja?
Nuk ka një përgjigje të vetme.
Gjenetika, një faktor i njohur rreziku për kancerin e gjirit, nuk duket se qëndron pas kësaj tendence: shumica e grave që e zhvillojnë këtë sëmundje në moshë të re nuk janë të predispozuara.
Sipas disa ekspertëve, shtyrja e shtatzënisë së parë (në 35 vjet ose më shumë) paraqet një gjendje të pafavorshme, sepse gjoksi grumbullon një numër më të madh qelizash anormale dhe ndryshimet që ndodhin gjatë shtatzënisë mund të përshpejtojnë shndërrimin e këtyre qelizave në kancer.
Të kesh gjinj të mëdhenj është një tjetër element potencialisht i rrezikshëm, si dhe menstruacionet e hershme dhe menopauza e vonshme, sepse gjinjtë ekspozohen më gjatë ndaj estrogjenit.
Mënyra e jetesës, dieta, pesha, konsumimi i alkoolit dhe ekspozimet mjedisore mund të jenë gjithashtu faktorë rreziku.
Prandaj, përqindja e atyre që sëmuren para moshës 50 vjeç është vazhdimisht në rritje, pa i ditur plotësisht arsyet.
Është e sigurt që të paktën 40% e rasteve mund të parandalohen në një mënyrë shumë të thjeshtë, vetëm duke ndjekur një stil jetese korrekt, por është po aq e sigurt, për fat të keq, se zakonet e këqija po përhapen gjithnjë e më shumë.
Bazuar në të dhënat e mbledhura deri më tani, ndotja e mjedisit , e cila përfshin substanca të ndryshme kancerogjene nga aktivitetet njerëzore ose nga burimet natyrore, është përgjegjëse për 5% të rasteve me kancer.
Një përqindje që arrin në 10% në zonat më të ndotura dhe që mund të jetë edhe më e madhe sa më shumë të përkeqësohen kushtet e mjedisit ku jetojmë.
Hulumtimet e publikuara në revistën shkencore Nature Reviews Clinical Oncology nga studiues amerikanë në Shkollën Mjekësore të Harvardit analizuan regjistrat e kancerit të 44 vendeve dhe gjetën një rritje të rasteve të 14 llojeve të kancerit në grupmoshën midis 20 dhe 49 vjeç.
Rritja preku kancerin e gjirit, kolorektalit, endometriumit, ezofagut, kanalit biliar ekstrahepatik, fshikëzës së tëmthit, kokës dhe qafës, veshkave, mëlçisë, palcës kurrizore, pankreasit, prostatës, stomakut dhe tiroides.
Rreziku i zhvillimit të tyre është rritur brez pas brezi.
Është i ashtuquajturi efekt i grupit: do të thotë se ata që kanë lindur në vitet 1990 kanë një rrezik më të lartë për të zhvilluar kancer të hershëm gjatë jetës së tyre sesa ata të lindur në vitet 1980, e kështu me radhë.
Autorët e studimit parashikojnë se niveli i rrezikut do të vazhdojë të rritet në brezat pasardhës.
Duke marrë parasysh se një neoplazmë zakonisht merr shumë vite për t’u zhvilluar, studiuesit nënvizojnë se, për të shpjeguar tumoret te njerëzit 20, 30 ose 40 vjeç, njeriu duhet të mbajë sytë nga rreziqet e mundshme që nga fëmijëria.
Vëmendje e madhe i kushtohet asaj që vendosim në pjatën tonë dhe ekuilibrit: në studimin e Harvardit, midis 14 tumoreve me fillim të hershëm, 8 ndikojnë në sistemin tretës.
Bakteret e zorrëve kryejnë funksione të ndryshme fiziologjike dhe formojnë një barrierë fiziko-kimike që mbron epitelin e zorrëve nga sulmi i substancave toksike ose baktereve të tjera të afta për të shkaktuar patologji të ndryshme.
Flora jonë bakteriale, duke ndërvepruar me qelizat pritëse, mund të ndikojë në formimin e kancerit kolorektal nëpërmjet mekanizmave të ndryshëm.
Ekspertët janë të shqetësuar për faktin se tumoret te njerëzit nën 50 vjeç janë shpesh më agresivë sesa te të moshuarit.
Si për vetë biologjinë e kancerit, ashtu edhe sepse ndodh që të rinjtë të arrijnë me vonesë në diagnozë dhe për këtë arsye kemi neoplazi të stadit të avancuar.
Nuk është rastësi që Bashkimi Evropian kohët e fundit rekomandoi që ekzaminimi të fillojë në moshën 45 vjeçare.
Vetëkontrolli i gjinjve, duke filluar nga mosha 20 vjeç, është një hap i parë i çmuar, pa pagesë dhe i thjeshtë.
Më pas, vajzat duhet të flasin me një specialist dhe të fillojnë kontrollet vjetore duke filluar nga mosha 40 vjeç.
Për qafën e mitrës tashmë propozohet Pap testi duke filluar nga mosha 25 vjeç dhe në 30 fillojmë me testin HPV.
Për meshkujt rekomandohet një vizitë vjetore te urologu që nga mosha 40 vjeçare.
Marrë nga “Corriere della Sera”, përshtatur për “Albanian Post”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
