Arkeologët kanë ndërmarrë një hap vendimtar drejt zgjidhjes së një prej mistereve më të mëdha të evolucionit njerëzor.
Më shumë se dy dekada më parë, një shkencëtar britanik propozoi që një ndryshim i madh në anatominë njerëzore, rreth 1.8 milion vite më parë, ishte prodhuar nga zbulimi i njerëzimit që mund të përdorte zjarrin për të gatuar ushqim, duke e bërë atë më të tretshëm.
Problemi ishte se arkeologjikisht, nuk kishte asnjë provë shkencore që njerëzit madje dinin të përdornin zjarr, e lëre më të gatuanin me të para rreth 250 mijë vitesh më parë.
Por tani, arkeologët nga Izraeli dhe Kanadaja kanë kryer kërkime të reja shkencore që vërtetojnë se njerëzit e hershëm përdornin zjarr të paktën 900 mijë vite më parë.
Ky operacion i ri i jashtëzakonshëm takimesh, në një shpellë prehistorike në Afrikën e Jugut, ka shtyrë përdorimin njerëzor të zjarrit mjaft kohë prapa në kohë.
Kjo i hap rrugën shkencëtarëve që të fillojnë të mendojnë se dy vende zjarri edhe më të vjetra afrikane (në Kenia, që datojnë nga 1.5 milion dhe 1.6 milion vite më parë) mund të ketë qenë zjarr kampi njerëzor, jo thjesht një zjarr natyror i shkaktuar nga goditjet e rrufeve.
Data e re e sigurt afërsisht 900 mijë vite p.e.s. e marrë nga shkencëtarët izraelitë dhe kanadezë në një shpellë në skajin jugor të shkretëtirës Kalahari.
Kjo e fundit ka të ngjarë të revolucionarizojë plotësisht kuptimin e shumë para-historianëve për përdorimin e hershëm të zjarrit nga njerëzimi dhe rrjedhimisht rolin e tij të mundshëm në dietën njerëzore dhe evolucion.
Një nga ekspertët kryesorë të botës për rolin e zjarrit në evolucionin njerëzor, Profesori Richard Wrangham i Universitetit të Harvardit, thotë se e dhëna e re e sigurt nga Afrika e Jugut është “jashtëzakonisht e rëndësishme”.
“Shtyrja prapa e përdorimit të provuar të hershëm të zjarrit nga njerëzimi ndoshta do të çojë në një rivlerësim të vendeve të tjera të mundshme të zjarrit në Afrikë”, tha profesori Wrangham.
“Zbulimi i Afrikës së Jugut është një hap i madh drejt konfirmimit se shfrytëzimi njerëzor i zjarrit për gatim dhe mbrojtje vërtet nxiti aspektet kryesore të evolucionit njerëzor.
“Unë besoj se njerëzit e hershëm zbuluan se si të përdorin zjarrin rreth 1.8 milion vite më parë dhe aftësia për të gatuar ushqim çoi në ndryshime të mëdha, përndryshe të pashpjegueshme në anatominë e zorrës njerëzore, dhëmbëzimet, formën e fytyrës dhe rritjen e madhësisë së trurit që ndodhën afërsisht në atë kohë”.
Megjithëse vetëm një copë zjarri i hershëm është zbuluar përfundimisht në shpellën e Afrikës së Jugut deri më tani, lë të kuptohet se mund të ketë fjalë për fjalë dhjetra të tjerë të shpërndarë nëpër shpellë dhe disa prej tyre ka të ngjarë të jenë edhe më të vjetër, që datojnë që nga epoka e ndryshimit të shpejtë evolucionar 1.8 milion vite më parë.
“Hulumtimet e mëtejshme të gërmimeve dhe takimeve janë planifikuar tani, por puna do të jetë shkencërisht gjithnjë e më komplekse dhe ka të ngjarë të zgjasë disa vite”, tha bashkë-drejtori i projektit të hetimit të shpellës, Profesor Michael Chazan i Universitetit të Torontos.
Njerëzit që përdorën shpellën 900 mijë vite më parë dinin se si të merrnin dhe të përdornin zjarr, por ndoshta nuk dinin ende se si ta bënin atë.
Sidoqoftë, në Afrikën sub-Sahariane (dhe me të vërtetë në disa pjesë të tjera të botës) zjarri ndodhi natyrshëm dhe shumë shpesh me nxitje nga rrufeja në kohërat parahistorike, siç ndodh edhe sot.
Zjarret e tokave me bar të butë, të krijuara nga goditjet e rrufesë, mund të zgjasin për disa ditë dhe tymi i tyre mund të shihet nga shumë milje larg. Në periudha të caktuara të vitit (për shembull, në fund të stinëve të thata) dhe, në disa vende, me ndërprerje gjatë gjithë vitit, zjarre të tilla në toka me bar të krijuara nga rrufeja janë shumë të shpeshta.
Përshtatur nga The Independent për Albanian Post
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
