Një formacion shkëmbor që përfshin Irlandën dhe Skocinë mund të jetë një rekord i rrallë i “Tokës me top bore” – një moment vendimtar në historinë planetare kur globi ishte i mbuluar me akull.
Formacioni Port Askaig, i cili përbëhet nga shtresa shkëmbi deri në 1.1 km të trasha, ka të ngjarë të jetë vendosur midis 662 dhe 720 milionë vjet më parë gjatë akullnajës Sturtian, sugjeron hulumtimi.
Ky ishte i pari nga dy ngrirjet globale që mendohet se kanë shkaktuar zhvillimin e jetës komplekse.
Sipas studimit, një seksion shkëmbi i ekspozuar, i gjetur në ishujt Garvellachs të Skocisë, është unik pasi tregon kalimin në “Tokë me top bore” nga një mjedis tropikal më parë i ngrohtë.
Shkëmbinj të tjerë që u formuan në një kohë të ngjashme, si disa në Amerikën e Veriut dhe Namibi, po i mungon ky tranzicion.
Prandaj, studiuesit besojnë se gjetjet e tyre mund të jenë rekordi më i plotë në botë i tokave të borës – një teori që sugjeron se oqeanet dhe sipërfaqet e tokës ishin të mbuluara me akull, nga polet në ekuator, gjatë të paktën dy ngjarjeve ekstreme të ftohjes midis 2.4 miliardë dhe 580 milionë vite më parë.
Graham Shields, një autor i lartë i studimit, i Shkencave të Tokës në Kolegjin Universitar të Londrës (UCL), tha se “këta shkëmbinj regjistrojnë një kohë kur Toka ishte e mbuluar me akull. E gjithë jeta komplekse, shumëqelizore, si kafshët, lindën nga kjo ngrirje e thellë, me provat e para në të dhënat fosile që u shfaqën menjëherë pas shkrirjes së planetit”.
Autori i parë, Elias Rugen, tha se “studimi ynë ofron kufizimet e para përfundimtare të moshës për këta shkëmbinj skocezë dhe irlandez, duke konfirmuar rëndësinë e tyre globale”.
Ai tha se shumicës së zonave të botës u mungonin shtresat në shkëmbinj që regjistrojnë një mjedis tropikal dhe shënojnë tranzicionin, sepse akullnajat e lashta gërvishtën dhe gërryenin shkëmbinjtë poshtë.
“Por në Skoci, për një mrekulli, tranzicioni mund të shihet”, tha Rugen.
Akullnaja Sturtian ishte një nga dy ngrirjet e mëdha që ndodhën gjatë periudhës kriogjenike, midis 635 dhe 720 milionë vjet më parë.
Për miliarda vjet para kësaj, jeta përbëhej vetëm nga organizma njëqelizorë dhe alga.
Pas kësaj periudhe, jeta komplekse u shfaq shpejt, me shumicën e kafshëve sot të ngjashme në mënyra themelore me llojet e formave të jetës që evoluan më shumë se 500 milionë vjet më parë.
Një teori është se natyra armiqësore e të ftohtit ekstrem mund të ketë shtyrë organizmat njëqelizore të bashkëpunojnë me njëri-tjetrin, duke formuar jetë shumëqelizore.
Përparimi dhe tërheqja e akullit nëpër planet mendohet se ka ndodhur relativisht shpejt, gjatë mijëra viteve, për shkak të efektit albedo – domethënë, sa më shumë akull të ketë, aq më shumë rrezet e diellit reflektohen përsëri në hapësirë dhe anasjelltas.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
