Shtresa e akullit në Grenlandë është, fjalë për fjalë, një relike e epokës së fundit të akullit.
Ajo përbëhet nga bora që binte vit pas viti, shekull pas shekulli dhe nuk shkrihej kurrë.
Shtresa e akullit është kaq e madhe – në qendër të saj, është më shumë se dhjetë mijë këmbë e lartë – saqë krijon motin e vet, që është një nga arsyet pse mbijeton dhe gjithashtu një nga arsyet pse është kaq e cenueshme.
Ndërsa bota ngrohet, shtresa e akullit po tkurret dhe, ndërsa tkurret, po humbet lartësinë.
Në lartësitë më të ulëta, ajri është më i ngrohtë, kështu që tkurret më shumë dhe cikli vazhdon.
Pikërisht në kohën e Ditës së Tokës, një ekip shkencëtarësh të financuar nga Nasa dhe Agjencia Evropiane e Hapësirës ka publikuar rezultatet e asaj që mund të konsiderohet si kontrolli më i fundit i shtresës së akullit.
Pacienti nuk është mirë. Gjatë tre dekadave të fundit, studiuesit zbuluan se shkalla e humbjes së akullit nga Grenlanda është rritur shtatë herë.
Në një vit veçanërisht të ngrohtë – 2019 – Grenlanda derdhi katërqind e dyzet e katër miliardë tonë akull; këta tonë përmbanin ujë të mjaftueshëm për të përmbytur të gjithë shtetin e Kalifornisë në një thellësi prej tre këmbësh.
Shkrirja nga shtresa e akullit të Antarktidës Perëndimore, gjithashtu, zbuluan studiuesit, ka qenë duke u përshpejtuar; që nga fillimi i viteve nëntëmbëdhjetë të nëntëdhjeta, shkalla e humbjes së akullit nga Antarktida Perëndimore është më shumë se dyfishuar.
Shifrat e reja “janë vërtet shumë katastrofike”, tha për “Associated Press” një nga shkencëtarët, Ruth Mottram nga Instituti Meteorologjik Danez.
Studimi i fundit, i botuar në revistën “Earth System Science Data”, vjen pas një tjetër studimi që parashikonte një katastrofë, i cili u shfaq muajin e kaluar në Nature.
Një ekip shkencëtarësh australianë dhe amerikanë llogaritën se shkrirja e akullit në Antarktidë mund të ndryshojë në mënyrë dramatike qarkullimin e oqeanit gjatë disa dekadave të ardhshme, me efekte të dëmshme që do të ndikonin gjithçka, nga nivelet e detit dhe habitatet detare deri tek modelet e motit mbi tokë.
Matthew England, një bashkautor i studimit të “Nature” dhe një oqeanograf në Qendrën Kërkimore të Ndryshimeve Klimatike në Universitetin e Uellsit të Ri Jugor, tha se ekipi ishte i befasuar nga përfundimet e veta.
“Është shumë më shpejt nga sa mendonim se këto qarkullime mund të ngadalësoheshin”, tha ai për “The Guardian”.
Bill McKibben përmblodhi gjetjet e studimit si: “Poli i Jugut në planetin Tokë: Pika e vdekjes”.
Bota është në rrugën e duhur për fatkeqësi në një shkallë që njerëzit nuk e kanë përjetuar kurrë më parë.
Shkencëtarët vazhdojnë të na paralajmërojnë që të dalim nga kjo rrugë, dhe megjithatë ne dukemi të paaftë – ose, të paktën, jo të gatshëm – ta bëjmë këtë.
“Gazet serë vazhduan të rriten me shpejtësi në vitin 2022”, njoftoi Administrata Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike në fillim të këtij muaji.
Dita origjinale e Tokës, në vitin 1970, ishte një ngjarje e tepruar, urgjente dhe dypartiake.
Rreth njëzet milionë amerikanë morën pjesë – afërsisht dhjetë për qind e popullsisë së vendit.
Përfaqësuesi Pete McCloskey, një republikan nga Kalifornia, ndihmoi në organizimin e ditës; Senatori Bob Packwood, republikan i Oregonit, foli në Universitetin Amerikan; dhe senatori Charles H. Percy, republikan i Illinois, foli në Çikago.
“Duke marrë parasysh problemin e jashtëzakonshëm me të cilin po përballemi, ne duhet të dalim me disa ide të reja, të guximshme, të ndryshme”, tha Percy.
Në fund të atij viti, presidenti republikan, Richard Nixon, kishte krijuar Agjencinë për Mbrojtjen e Mjedisit dhe kishte nënshkruar Aktin e Ajrit të Pastër.
Dy vjet më vonë, me mbështetje dërrmuese nga të dyja palët, Kongresi miratoi Aktin e Ujit të Pastër.
Që atëherë, Dita e Tokës është shndërruar në një ushtrim përmendësh (dhe shpesh i keqfrekuentuar).
Duke parë se si një sistem politik ishte i shpërqendruar dhe i ndarë si ai në SHBA mund të përballet me një problem kaq të madh dhe të komplikuar sa ndryshimi i klimës është i vështirë, por, në një mënyrë ose në një tjetër, do të duhet.
Rritja e nivelit të detit do të detyrojë disa komunitete bregdetare—ndoshta edhe qytete të tëra—të zhvendosen.
Ndryshimi i modeleve të motit do t’i detyrojë qeveritë shtetërore dhe lokale të investojnë në infrastrukturë të re të kushtueshme.
Thatësira do të ribëjë bujqësinë amerikane. Vetëm javën e kaluar, në një përpjekje për të parandaluar zvogëlimin aq shumë të dy rezervuarëve më të mëdhenj të vendit, Liqenit Mead dhe Liqenit Powell, sa të bëhen të padobishëm, administrata Biden publikoi një plan që mund të shkurtojë furnizimet me ujë në Arizona, Kaliforni dhe Nevada me gjashtëqind e pesëdhjetë miliardë gallon në vit.
Në një moment të caktuar, duke u përshkuar nga kriza në krizë, amerikanët do të dëshironin që të kishin marrë parasysh të gjitha ato paralajmërime shkencore dhe të kishin ndërmarrë veprime më shpejt.
Ka ende, ndoshta, një shans për të shmangur shkrirjen e pjesës më të madhe të shtresës së akullit të Grenlandës dhe mbylljen e rrymave kryesore të oqeanit.
Por vetëm nëse amerikanët e të dyja palëve – dhe, në të vërtetë, njerëzit anembanë globit – marrin parasysh mesazhin e Ditës së Tokës.
Duke marrë parasysh problemin e jashtëzakonshëm me të cilin përballemi, ne me të vërtetë duhet të dalim me ide të reja, të guximshme, të ndryshme.
Marrë dhe përshtatur nga “The New Yorker” e autores Elizabeth Kolbert për Albanian Post
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
