Njëqind vjet më parë vdiq Vladimir Iliç Lenin. Çdo muaj Ezio Mauro, gazetar italian, ish-drejtor i gazetës La Stampa dhe La Repubblica, kolumnist i njohur në Itali dhe autorë librash, rikthen historinë politike dhe njerëzore të Leninit në disa shkrime të cilat Albanian Post do i përshtasë.
Ndërsa gjithçka po mbaronte, me arkivolin e Leninit që hynte në muzgun e përjetshëm të mauzoleut dhe muzikën e Internacionales që luftonte me 37 gradë nën zero të Sheshit të Kuq, Nadezda Krupskaja ndoshta mendoi përsëri plumbin nga ku kishte nisur e gjitha, pesë vite e gjysmë më parë.
Ajo dhe Lenini e kishin rikthyer skenën me dhjetëra herë për të kërkuar udhëkryqin suprem, në kufirin midis jetës dhe vdekjes, atë të premte, më 30 gusht 1918.
Qeveria bolshevike ishte vetëm një vjeç, udhëheqësi i saj ishte larguar nga Kremlini pasdite për tre mitingje në fabrika, ishte e nevojshme të qetësoheshin dhe drejtoheshin punëtorët, shumë prej tyre tashmë bërtisnin se revolucioni ishte tradhtuar.
Lenini sapo kishte mbaruar së foluri në oborrin e përpunimit të metaleve Michelson, mes tymit nga furrat që po shuheshin. Grupe punëtorësh e ndaluan me pyetjet e fundit, ndërsa ai kërkonte makinën: kur pa Rolls Royce-in e zi që lëvizte pranë garazhit, u nis drejt saj.
E thirrën përsëri dy gra, gati duke vrapuar drejt tij, të zbehta nga emocionet. Vladimir Iliç ishte një hap larg makinës, por ai u kthye dhe pati kohë sa për të parë armën në dorën e djathtë të Fanja Kaplan, një socialiste revolucionare që kishte vuajtur tashmë dhjetë vjet burg për një sulm ndaj një zyrtari carist.
Tre të shtëna, njëra gabim, një plumb godet Leninin në shpatullën e majtë dhe plumbi i tretë shpon mushkërinë, shkon lart, pothuajse duke arritur në qafë.
E çojnë me shpejtësi në Kremlin me makinën e tij, nga frika e atentateve të mëtejshme, apo një manovre të organizuar. Fanja, e quajtur edhe Dora, do të dënohet me vdekje brenda vetëm katër ditësh dhe do të ekzekutohet menjëherë me një plumb pas kokës, sikur revolucioni të kishte nxitim për të mbyllur plagën.
Por pikërisht ai plumb i saj, i gdhendur me një kryq të zhytur në Curare (lloj helmi), do të nxirret nga trupi katër vjet më vonë në spitalin ushtarak në Moskë, sepse sipas profesor Felix Klemperer ai lëshonte plumb në mishin e Leninit dhe për këtë arsye ishte shkaku i vërtetë i sëmundjes së tij, lodhjes së papritur, nervozizmit dhe dhimbjeve të vazhdueshme të kokës të liderit bolshevik, duke minuar përgjithmonë fuqinë e tij fizike.
Në të vërtetë, gruaja e Leninit e dinte se ai plumb kishte vepruar më thellë, duke shkelur për herë të parë trupin karizmatik të liderit sovjetik dhe në të njëjtën kohë trupin mistik të komunizmit revolucionar, të paprekshëm në mosmarrëveshjen e tij të përhershme me kohën, për pretendimin ideologjik të përjetësisë.
Që nga ai moment, Rusia dhe bota kishin qenë dëshmitarë të dy lëvizjeve të kundërta në krye të eksperimentit social dhe politik, i cili nga Shën Petersburg shpalli revolucionin proletar botëror për t’i vënë flakën perandorive dekadente, siç kishte ndodhur me Car Nikolai II, të rrëzuar nga froni pas tre shekuj mbretërimi të dinastisë Romanov mbi Rusinë.
Nga njëra anë, revolucioni bolshevik u konsolidua duke thyer të gjitha pengesat, duke shfuqizuar Asamblenë Kushtetuese, duke anuluar partitë, duke pushkatuar të gjithë familjen Romanov në Yekaterinburg për të bërë të pamundur çdo kthim në të kaluarën, duke e asgjësuar atë.
Nga ana tjetër, shëndeti i Vladimir Ilyiç Leninit dobësohej çdo ditë e më shumë, duke transmetuar imazhin e një pushteti të pasigurt dhe të paqëndrueshëm, befas si në ajër, me të panjohurën e një pasardhësi të mundshëm dhe dëshminë e një grupi në pushtet që po përgatitej të çonte luftën nga fushat e betejës në dhomat e Kremlinit, duke e bërë të ardhmen misterioze dhe kërcënuese.
Por tani turma po qante në Sheshin e Kuq me kapelet e tyre të ulura mbi veshët e tyre, të bardhë nga veshja e një shiu të ngrirë që ndalonte në vetullat dhe mustaqet e tyre dhe u rrinte mbi shpatullat e xhaketave të tyre.
Një milion njerëz, shumë prej tyre vinin nga larg, sapo u përhap konfirmimi se kishte ndodhur vërtet: Lenini ka vdekur.
Nga larg të gjithë ia ngulnin sytë trupit të zbehtë në arkivolin mbi platformë dhe më pas me vështrimin e tyre e kërkonin atë, Nadezda Kostantinovna Krupskaja-n, gruan e Leninit që tani u bë e veja e tij, pasi kishte qenë gjithmonë në krah të tij: qëkur Ilyiç priste përfundimin e mësimeve të saj në klubet e punëtorëve dhe më pas kalonte të dielat me të, duke e shoqëruar në shtëpinë e saj në Nevskitin e Vjetër, deri në tre vitet e izolimit të saj në Siberi, ku ishin martuar në kishë duke i kërkuar farkëtarit Susenskoye të bënte dy unaza nga një monedhë bakri prej pesë kopekash. E më pas në sezonin e gjatë të mërgimit.
Figura e veçuar e Nadezdës, me flokët e mbledhur me nxitim në qafë, nuk mundi të mbante të gjithë zinë, siç dëshmohet nga ajo mori e paparë burrash dhe grash që kishin parakaluar për ditë të tëra në Sallën e Kolonave, në Klubin e Vjetër të Fisnikëve, pa mundur të ndalet, mjafton për një përshëndetje, një lamtumirë, një vështrim, në një radhë të pafund që paralizoi qytetin.
Pastaj, në sheshin ku fillon Rusia, kishin pritur që në agim ardhjen e eshtrave të Leninit, të mbajtura në krahë nga Stalini, Zinoviev, Kalinini dhe Kamenev, derisa arkivoli u ngrit lart, përpara udhëheqjes politike dhe popullit.
Tani, sipas dëshirave të Byrosë Politike që kishte vendosur gjithçka, trupi simbol i revolucionit kaloi pragun e përjetësisë dhe për ruajtjen e tij ishte ndërtuar mauzoleumi prej druri në të cilin Lenini u transportua nën tingujt e marshimit funebër të Shopenit, kur ora në Kullën Spasskaya shënoi katër pasdite.
Ishte koha në të cilën në Shën Petersburg (i cili kishte ndryshuar emrin në Leningrad vetëm një ditë më parë) u ndezën së bashku 53 zjarre, si vitet e Leninit, duke shumëzuar në atë muzg me dëborë, shkëlqimin e përhershëm të flakës që kujton të rënët e parë të Revolucionit.
Në pasigurinë e së ardhmes, e tashmja mbërthehet pas kujtesës, duke u përpjekur të mbronte ecurinë e “Epokës së Madhe” të thirrur në skenë me detyrimin për të qëndruar përjetësisht, por në realitet ende e re, e ekspozuar dhe e pasigurt, që sapo kishte filluar.
Reagime kundërrevolucionare, rebelime nacionaliste, sulme ekstremiste, revolta fshatare në “tokat e zeza” dhe në Vollgë, kryengritje proletare për “një sovjet pa komunistë” në Kronstadt, të shtypur në gjak nga represioni bolshevik: pothuajse si për të provuar stabilitetin e pushtetit të ri sovjetik, i cili kishte hyrë, si në një shtëpi fantazmë, në dhomën e malakitit të Pallatit të Dimrit në orën 2.10 të mëngjesit më 7 tetor 1917, duke shpallur qeverinë të mbaruar dhe duke arrestuar ministrat e saj të ulur nën dritën e qiririt, pa rezistencë dhe me Kryeministrin Kerensky në arrati.
Me një besim thuajse fanatik në vetvete dhe në fatin e revolucionit proletar, Lenini mbajti gjithçka së bashku, kompensonte të sotmen për të djeshmen, përditësoi teorinë në praktikën revolucionare, nënçmoi kontradiktat si të pashmangshme dhe të përkohshme dhe me masakrën e Kozakëve në 1919 inauguroi “Terrorin” e parë bolshevik, të cilin Stalini më vonë do ta zmadhonte në një obsesion patologjik për shkatërrimin e përgjakshëm të çdo disidence, qoftë edhe thjesht të dyshimtë.
Atyre që, si Maksim Gorki, i kërkonin llogari për “mizorinë” e revolucionarëve, Lenini i kundërshtoi me nervozizëm: “Çfarë kërkoni? A mund të jetë dikush njerëzor në një luftë kaq të ashpër? Ku mund të gjejë vend këtu mirësia e zemrës dhe bujaria? Nga çdo anë kundërrevolucioni na sulmon si ariu: a nuk kemi të drejtë të luftojmë dhe të rezistojmë? Na vjen keq, por ne nuk jemi idiotë. Ne e dimë se çfarë duam dhe mbi të gjitha kemi kuptuar që askush tjetër nuk mund ta bëjë për ne. Përndryshe, a mendon se do të kisha qëndruar këtu?”.
Pastaj një pauzë, sikur i duhej të përfundonte një rrëfim dhe për më tepër të qetësonte veten: «Brezi ynë ka arritur të kryejë një punë të mrekullueshme duke pasur parasysh rëndësinë e tij historike. Ne kemi marrë përsipër detyrën gjigante për ta bërë popullin të ngrihet në këmbë. Mizoria e jetës sonë do të kuptohet dhe justifikohet. Gjithçka do të kuptohet, gjithçka”.
Por tani ajo që mbeti nga Lenini qëndronte e rikompozuar në heshtjen e mbrojtur nga roja e nderit, brenda mauzoleumit të zbrazët, duke mbartur me vete atë qendër graviteti ku dukej se ruhej harta sekrete e revolucionit me rrugën e saj misterioze dhe vulën e garancisë.
Ai nuk kishte shenjat e të jashtëzakonshmes, për të paracaktuarit: ai kishte pritur gjashtë ditë pas lindjes për t’u pagëzuar në kishën ortodokse të Shën Nikollës në Simbirsk, në Vollgë; kishte kaluar një verë duke studiuar përmendësh poezitë e Nekrasovit për të sfiduar Anën, motrën e tij; kishte shpenzuar dy ditë çdo javë duke folur vetëm frëngjisht dhe gjermanisht në fëmijëri për të mësuar gjuhët drejtpërdrejt nga nëna e tij, dhe në moshën 17-vjeçare ai kishte arritur të përjashtohej nga Universiteti Kazan për shkak të një “tubimi rebelues” sepse më pas u diplomua për drejtësi në Shën Petersburg dhe hyri në burg për herë të parë në fund të vitit 1895, i arrestuar nga policia cariste me akuzën e propagandës marksiste.
Gjurmët revolucionare për Vladimir Iliçin mbërritën të pashlyeshme më 11 maj 1887 me varjen e vëllait të tij të madh Aleksandrit, i dënuar me vdekje me pesë shokë të lëvizjes “Narodnaya Volya”, Liria e Popullit, për planifikimin e një sulmi ndaj Carit.
Duke hyrë në Pallatin e Dimrit në tetor 1917 dhe një vit më vonë në Kremlin në dhomat perandorake, Lenini merrte hak për fatin katastrofik të Aleksandrit dhe poshtërimin e nënës së tij Marija Alexandrovna, e cila në Shën Petersburg i drejtoi më kot kërkesën për falje për djalin e saj perandorit, duke i kujtuar edhe shërbimin besnik të bashkëshortit të saj Ilja Nikolaevic, inspektor i përgjithshëm i arsimit dhe këshilltar shtetëror.
Por mbi të gjitha, së bashku me fatin e Rusisë, ai përmbysi edhe rrjedhën e ekzistencës së tij, duke përmbysur në marrjen e pushtetit vetminë, pafuqinë dhe kufizimet e 20 viteve mërgim midis Vjenës, Mynihut, Londrës, Parisit, Krakovës, Bernës, Gjenevës dhe Cyrihut.
Një jetë minimale, e shoqëruar nga blerja dhe shitja e mobiljeve në çdo lëvizje për 12 marka, marrja me qira e një dhome nga zonja Pelog në një pension të lagjeve të varfëra zvicerane ku darkohej me një prostitutë, një infermiere dhe një kriminel; ose përsëri duke refuzuar mjekun në prill të vitit 1903 kur zjarri i shenjtë i ndezi nervat e gjoksit dhe të shpinës së Iliçit duke e bërë atë të delironte, por vizita i kushtonte një guine; dhe gjithsesi duke duruar pamjen mëshiruese nga portierja franceze, kur në Paris ajo pa se po zhvendoseshin bagazhet dhe orenditë e familjes Uljanov.
Nga ana tjetër, në Krakov Iliç dhe Nadezda mund të bënin patina përgjatë pyllit që zgjohej në pranverë, i gjallë, në Zvicër në Krishtlindje gjetën një shtëpi të moshuarish të zhytur në dëborë në kantonin e St. Gallen për 2 franga e 50 për person në ditë duke përfshirë edhe vaktet, plus mëngjesin me bukë, gjalpë, djathë dhe qumësht, por pa sheqer.
Ndërsa në Cyrih duhej t’i mbanin gjithmonë dritaret të mbyllura për shkak të erës së keqe që vinte nga një fabrikë e mishit të përpunuar, në Francë shkonin për shëtitje të gjata me biçikletë, derisa dikush i vodhi biçikletën Iliçit poshtë shkallëve (ku mbahej për 10 cent) dhe ai kaloi disa orë dimri në divan duke rilexuar Anna Kareninën për të qindtën herë.
Mbi të gjitha, kishte bolshevikë kudo që takoheshin çdo natë: në Bernë në pyll për të dëgjuar disfatizmin e Leninit në fillim të luftës për «një konflikt imperialist dhe grabitqar, në të cilin e keqja më e vogël është disfata e Carit», në Gjenevë në cepin e rrugës de Carouge ku jetonin emigrantët, ose në brigjet e Arne ku mensa bolshevike ishte gjithmonë e hapur, në Bruksel në sallën e vogël të Gjelit të Artë, me revolucionarët që këndonin herë pas here arie operash dhe më pas, ndërsa në Cyrih, ishin subverzivët rusë, zviceranë dhe polakë që debatonin deri vonë çdo mbrëmje në kafenenë Zum Adler, duke porositur një tjetër birrë.
Debate, mosmarrëveshje, kuvende, dokumente, manifeste, një militantizëm i egër dhe total mbi të cilin u shfaq hija e përjetshme menshevike e raskolotit, ndarja, pas syzeve të rrumbullakëta dhe jakës me niseshte të Juli Martovit, mikut-armikut, apo imazhi madhështor i mustaqeve të Georgij Plekhanov, poetit të marksizmit rus, mësues i Leninit dhe më pas kundërshtari i tij deri në vdekje.
Por Vladimir Iliç tani dukej sikur përqendronte te vetja të gjitha studimet marksiste, çdo zhvillim revolucionar, çdo analizë të detyrave të proletariatit, sikur të kishte për detyrë të realizonte zbulimin marksian në realitetin inkandeshent të Rusisë në fund të perandorisë.
I kthyer në prift të besimit revolucionar, ai ishte tërësisht i përkushtuar në misionin e tij, sikur të kishte një takim me historinë, që askush nuk mund ta dyshonte në atë kohë.
Në Cyrih, faza e fundit e bredhjeve të tij në mërgim, ai bëri një jetë studimi rigoroz dhe këpucari Kammerer, pronari i shtëpisë, e shihte atë të dilte në orën 9 me pantallonat e rrotulluara për të shmangur baltën në rrugë, për t’u kthyer vetëm në mesditë dhe më pas të kthehej në bibliotekë deri në kohën e mbylljes, duke lexuar dhe duke mbajtur shënime për esenë që po përgatiste mbi “Imperializmi, faza supreme e kapitalizmit”.
I detyruar të jetonte larg Rusisë si realitet, me studimin e tij ai të paktën u zhyt në Rusi si një obsesion, e riprodhoi atë, e zbërtheu, e shpërfytyroi, profetizoi të ardhmen e saj. Dhe ndërkohë ai solli në fokus teorinë e diktaturës, një pushtet i pushtuar nga dhuna e proletariatit kundër borgjezisë, “i pakushtëzuar nga asnjë ligj”.
Studimi i pafuqishëm që përgatiti veprimin ishte kthyer në një ritual, edhe pse duke e festuar atë çdo ditë ai ndjeu skizofreninë e mërgimit: kontrastin joproporcional midis “atë fshikëzës së vogël borgjeze” në të cilën ai jetonte “dhe asaj gjetkë, ku përkundrazi jeta po fermentohej”.
Bolshevikët rusë që kaluan nëpër strehët e tij evropiane e kërkuan dhe trokitën në derën e tij në çdo kohë, si Trocki që u shfaq pak pas agimit dhe e gjeti Leninin ende në shtrat, ose si Nikolai Buharin që Nadezhda Kostantinovna e pa një ditë të vinte, shumë i ri, me një thes prej pëlhure në supe: ose si Stalini, i cili i bëri përshtypje të fortë Vladimir Iliçit në Krakov, aq sa të nesërmen i shkroi Maksim Gorkit: “Na ka ardhur një gjeorgjian i mrekullueshëm”.
Të gjithë treguan historinë e tyre të Rusisë, duke iu përgjigjur pyetjeve pasionale të Leninit. Pastaj të gjithë largoheshin përsëri, dhe ai vazhdoi mërgimin e tij si një dënim, duke ëndërruar natën presepktivën e Nevskit dhe duke i rrëfyer gruas së tij se sa i mungonte Vollga madhështore.
Sikur Okhrana, policia sekrete e Carit, të ishte e plotfuqishme edhe jashtë kufirit me “Zyrën e Zezë” të tij, Lenini dhe Nadezhda ndoqën rregullat e konspiracionit si militantë të përsosur klandestinë.
Në Shën Petersburg, Iliç i njihte të gjitha oborret e sigurta, me dalje të dyfishta ose ndoshta me një kopsht plot me thupër ku mund të tërhiqte policinë në kuaj në rast ndjekjeje dhe më pas t’i shmangej, në Pskov frekuentonte libralidhësin Krylov që gërmonte një akses sekret në kopertinat e librave për të fshehur biletat më konfidenciale, në Mynih ai arriti të bënte dy pasaporta bullgare me fotografi të tij dhe gruas së tij, me emrat e rremë të doktor Jordanov dhe partneres së tij Maritza, të cilët disa muaj më vonë u bënë Profesor Chkheidze dhe znj. Prascovia Oneghina.
Për të qene i kujdesshëm, Lenini i shkruante mesazhet e tij me shifra, duke nënvizuar dy herë emrin e marrësit për ta paralajmëruar se teksti ishte me kod dhe i rekomandoi të gjithëve të përdornin bojë të padukshme në shkëmbimet më komprometuese: me shkronjat që më pas duhej të priheshin në shirita, për t’u zhytur në çaj të vluar për të nxjerrë jashtë shkrimin.
Ashtu si ai, të gjithë kishin të paktën një pseudonim: Zinaida Pavlovna ishte “Kërmilli”, Maria Ilyinichna “Ariu i Vogël”, Silvin “Vagabondi”, Bauman “Pema”, Elena Stasova “Absolut”, Krassnukh “Qytetar”, Krasilov “Muzikant”, Tarsis “E Premte”, Wallach “Babush” dhe Shottmann “Mali”.
Në zhargonin konspirativ, gazetat klandestine të hedhura në det natën në thasë të papërshkueshëm nga uji ishin “birrë”, bashkëluftëtarët që i gjetën për t’i kontrabanduar në Rusi quheshin “kuaj” dhe Vladimir Iliç Lenin quhej “plaku”: por në një pëshpëritje, sepse as ai dhe as Nadezda nuk duhet ta dëgjonin.
Ai flirtoi revolucionin, e stoliste çdo ditë me elemente teorike, e priste me besim, duke vëzhguar nga larg çdo kërcitje pararendëse të rendit të vjetër.
Më pas, befas kryengritja trokiti në shtëpinë e tij në Cyrih më 15 mars 1917, kur shoku i tij polak Mieczyslaë Brònski nxitoi në dhomën e Leninit duke bërtitur se revolucioni ishte tashmë në rrugë në Shën Petersburg: pa e pritur, madje as duke e paralajmëruar, ose më mirë duke e parakaluar dhe duke e kapur në befasi. Të ishte e mundur? Duke nxituar nëpër Qytetin e Vjetër në buzë liqenit, ku kalimtarët ishin mbledhur para tabelave me gazeta të shtrira pas xhamit për të lexuar lajmin se në Shën Petersburg punëtorët e fabrikës tjerrëse “Krasnaja nit”, Fije e Kuqe, kishin marshuar në akullin e Nevës në grevë për mungesën e bukës, duke ndezur shkëndijën e pavetëdijshme të revolucionit.
Gjithçka ishte e vërtetë dhe Lenini nuk mund të pushonte duke qenë larg, gati i burgosur në një vend të lirë, për shkak të pamundësisë për t’iu përgjigjur thirrjes së kryengritjes.
Një vorbull zemërimi dhe zhgënjimi, mes zërave që filtronin nga Shën Petersburgu, përmes luftës: Cari që abdikoi në trenin perandorak i bllokuar në platformën e parë në Pskov, Tsarevich që vuante nga hemofilia dhe që nuk mund të ngrinte skeptrin që ra nga duart e Nikolai II, kazermat që u rebeluan, flamuri i kuq që u ngrit në pallatin e princërve Jusupov, sovjeti i punëtorëve që lindi midis kolonave të pallatit Tauride, selia e Dumës.
Do duhej kthimi në Rusi, me çdo kusht, përpara se ai zjarr rebel të shuhet, madje duhej kryer edhe sakrilegji i kalimit të Gjermanisë armike, në luftë me Rusinë.
Lenini kërkon kudo një shteg në ethet e tij të padurueshme, në front, në llogore në Evropë, në kufirin rus. Ai do ta gjente atë në histori, duke prishur rrjedhën e shekullit dhe më pas duke e devijuar përfundimisht në pushtimin bolshevik të shtetit.
Vladimir Iliç do të udhëheqë atë përmbysje që i vë flakën botës dhe në të njëjtën kohë do të tërhiqet zvarrë nga flakët e saj, nga ekzili në vagonët e blinduar, te roja e nderit në stacionin e Finlandës, deri në rrezet e para të tetorit që e çuan atë në udhëheqjen e vendit: për të arritur më në fund këtu, në kujdestarinë përfundimtare të mauzoleumit me Rusinë që heq kapelen në kalimin e fundit të trupit të sakralizuar të Udhëheqësit, trup-revolucion, trup-parti, trup -vend, për lamtumirën e fundit.
Fillimisht breshëritë e topave që kumbojnë në Sheshin e Kuq nga e gjithë Rusia, për homazhet shtetërore: më pas homazhet e punëtorëve, me estetikë dhe akustikë të bashkuar në tingullin futurist dhe ideologjik të mijëra sirenave të fabrikës që sulmojnë muzgun e Moskës dhe rënien e Vladimir Ilic Uljanov, i njohur si Lenini.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
