The Economist: Eksodi i TikTok-ut, si u zbraz Kukësi nga djemtë

Në një qytet të vogël në Shqipërinë verilindore, 32-vjeçari Besmir Billa po lufton një armik të padukshëm.

Billa ka jetuar në Kukës – një nga vendet më të varfra në Evropë – gjatë gjithë jetës së tij.

I ri, ai i rezistoi dëshirës për të gjetur punë diku tjetër, sepse donte të qëndronte pranë familjes së tij.

Gjithmonë ka shpresuar që nipat e tij të bënin të njëjtën zgjedhje.

Ai përpiqet t’i edukojë ata për kulturën e tyre, duke vënë në pah madhështinë e maleve përreth dhe duke i mësuar të luajnë çiftelinë.

Por Billa e ndjen se po i humb.

Forcat kundër tij janë më kapriçioze se tregu ndërkombëtar i punës: algoritmet e TikTok-ut.

Nipat e tij janë të lidhur me aplikacionin e mediave sociale, i cili u ofron një rrymë videosh shqiptarëve duke i nxitur ata të shkojnë në Mbretëri të Bashkuar dhe të pasurohen.

Këto klipe po “shkatërrojnë shoqërinë…nuk është jeta reale, është një iluzion. Për të marrë pëlqime dhe vëmendje”, ka thënë ai.

Në një shkollë, vajzat adoleshente nuk kishte kush t’i çonte në festën e maturës, sepse shokët e tyre të klasës ishin të gjithë në Mbretëri të Bashkuar.

“Duket sikur djemtë janë zhdukur”, ka thënë disa nga vajzat.

Po të kërkosh fjalën “Angli” në shiritin e kërkimit të TikTok, një nga rezultatet e para do të jetë një klip që ofron për të çuar njerëzit në Mbretëri të Bashkuar ilegalisht.

Më tej gjenden video të njerëzve duke kaluar ujin blu të Kanalit Anglez në mjegullën e mëngjesit dhe në borë, të shoqëruara me tekstet e Vinz, një reper shqiptar.

Të gjitha videot i nxisnin shqiptarët të vinin në Londër.

Por emigrimi nga Shqipëria nuk është asgjë e re.

Diktatura komuniste që mori pushtetin në fund të Luftës së Dytë Botërore i ndaloi njerëzit të largoheshin.

Kur u shemb në fillim të viteve 1990, shumë shqiptarë shfrytëzuan mundësinë për t’u arratisur: që atëherë, rreth një e treta e popullsisë është larguar.

Një faktor që i shtyn njerëzit të kërkojnë punë me pagesë më të mirë jashtë vendit ka qenë kostoja e kujdesit shëndetësor.

Në teori shteti e siguron këtë, por spitalet kanë mungesë fondesh dhe vazhdimisht humbasin staf në vendet e tjera.

Shumë shqiptarë mendojnë se duhet të paguajnë për trajtimin dhe një qëndrim i shkurtër në spital mund të shkatërrojë një familje të varfër.

Por vitin e kaluar, fluksi i vazhdueshëm i migrimit drejt Mbretërisë së Bashkuar u shndërrua në një rritje.

Ligjërisht, shqiptarët mund të hyjnë në Mbretërinë e Bashkuar përmes pikave zyrtare të hyrjes me vizë turistike, por ata duhet të kalojnë një proces të vështirë aplikimi, i cili përfshin demonstrimin se kanë “fonde të mjaftueshme” për të mbështetur veten gjatë qëndrimit të tyre.

Shumë kanë besuar se e vetmja mënyrë realiste për të arritur në Mbretëri të Bashkuar është duke paguar kontrabandistët.

Dhe në vitin 2022, kontrabandistët ishin shumë, shumë aktivë.

Më shumë nga njerëzit që mbërrinin në brigjet e Mbretërisë së Bashkuar me varka të vogla ishin nga Shqipëria atë vit se çdo vend tjetër.

Vetëm gjatë periudhës së verës rreth 12 mijë shqiptarë bënë kalimin e rrezikshëm të detit.

Pjesa e shqiptarëve të mbërritjeve me varka të vogla ka rënë që atëherë, megjithëse mbetet një nga më të lartat.

Është e mundur që ata të jenë kthyer në metoda më të vjetra, të tilla si fshehja në kamionë, tani që kalimet e kanaleve janë nën vëzhgim kaq të madh.

Por dëshira e tyre për të qenë në Mbretëri të Bashkuar mbetet e lartë dhe duket se të paktën pjesërisht është nxitur nga postimet e TikTok-ut.

Në Kukës mungesat janë të dukshme. Baret janë kryesisht bosh.

Nuk ka mbetur pothuajse asnjë mekanik në qytet, ka thënë Billa, gjithçka duhet ta rregullojnë vetë.

Kontrabandistët paguanin me 18 mijë paund për të kaluar shqiptarët nëpër kanal.

Në qershor 2022, njerëzit vunë re reklama anonime që shfaqen në burimet e tyre në TikTok, të cilat ofruan transportin e njerëzve në një varkë të vogël për vetëm 4 mijë paund.

Ata që mbeten shikojnë jetën e miqve të tyre në Londër duke luajtur në telefonat e tyre.

Ndikuesit që kanë bërë kalimin postojnë video në TikTok duke kaluar Big Ben me makina të shtrenjta.

Shqipëria ishte më e izoluara ekonomikisht nga ekonomitë e vjetra të bllokut lindor. Markat perëndimore të veshjeve nuk ishin të disponueshme dhe qytetarët e zakonshëm nuk lejoheshin as të zotëronin makina, gjë që mund të shpjegojë statusin e tyre të jashtëzakonshëm në kulturën shqiptare sot.

Në videon për odën e Vinz për jetën e bandës, “My Shqipez”, kamera qëndron me dashuri në simbolet e makinave Royce, Mercedes, McLaren.

Një nga yjet më të mëdhenj të rrjeteve sociale të Kukësit është një mashkull i quajtur Aleks Vishaj.

Nuk është e qartë se kur Vishaj shkoi për herë të parë në Mbretëri të Bashkuar, por ai u raportua se ishte deportuar në vitin 2021.

Ai arriti, disi, të rihynte në vend dhe tani poston video për 35 mijë ndjekësit e tij, duke vozitur nëpër botë me Ferrari, duke pirë në klube nate dhe duke ndenjur në hotele luksoze.

Këtë pranverë u shfaq edhe nëpër rrugët e Kukësit.

Dhe nipat e Billa-s, të cilët janë shtatë dhe 11 vjeç, ishin të prirur ta takonin dhe të bënin një selfie, si çdo fëmijë tjetër në qytet.

Asnjëri nuk ka folur në mënyrë eksplicite për lëvizjen në Mbretëri të Bashkuar, por Billa ka frikë se do të shkojnë.

“Ata më tregojnë se duan një makinë të shtrenjtë, ose më thonë se duan të jenë ndikues në mediat sociale. Është vërtet e vështirë për mua të di se çfarë t’u them”, ka thënë ai.

Billa drejton një Ford Focus të goditur që është më shumë se 20 vjeç.

Ai shqetësohet se shembulli që ai jep nuk mund të konkurrojë me atë të promovuar nga videot në mediat sociale.

Por ai ka vënë në dukje se “ata nuk tregojnë historinë më të errët”.

Të gjithë në Kukës e mbajnë mend kur ndodhi ndërrimi.

Në qershor 2022, njerëzit vunë re reklama anonime që shfaqeshin në burimet e tyre TikTok, të cilat ofruan transportin e njerëzve në një varkë të vogël për vetëm 4 mijë paund.

Disa ekspertë ia atribuojnë çmimet më të ulëta një ndryshimi në prodhimin e kanabisit në Mbretëri të Bashkuar.

Bima narkotike rritet nën llamba në shtëpi dhe zyra të braktisura në të gjithë vendin.

Përpara pandemisë, bandat vietnameze kontrollonin pjesën më të madhe të biznesit, por në vitin 2020 mafia shqiptare u zhvendos.

Kërkesa po rritej dhe shqiptarët kishin nevojë për më shumë punëtorë për të ujitur dhe trajtuar bimët.

TikTok-u u bë një mjet rekrutimi.

Videot i nxitnin njerëzit të bënin kalimin para se të ishte tepër vonë, duke krijuar një ndjenjë urgjence duke iu referuar politikave gjithnjë e më të ashpra të imigracionit.

Madje kishte edhe oferta “Black Friday” në udhëtimet me varkë.

Punëtorëve të kanabisit u ofrohen 600-800 paund në muaj, megjithëse shumë prej tyre përfundojnë duke punuar për asgjë, sepse të njëjtat banda mendohet se kontrollojnë si prodhimin e kanabisit ashtu edhe rrugët e kontrabandës, dhe emigrantëve u thuhet se u detyrohen këtyre grupeve para për t’i sjellë në Mbretëri të Bashkuar.

Kushtet nëpër këto dhoma të braktisura sakaq janë të zymta.

Punëtorët ndonjëherë mbyllen në ndërtesa me dritare të mbyllura për muaj të tërë.

Kur një zjarr shpërtheu në një fabrikë të prodhimit të kanabisit pranë Birminghamit në vitin 2020, një shqiptar 43-vjeçar vdiq pasi nuk mundi të hapte derën.

Bandat u thonë punëtorëve se do të dëmtojnë familjen e tyre në Shqipëri nëse përpiqen të arratisen.

Ky version i jetës në Mbretëri të Bashkuar tenton të mos hyjë në mediat sociale.

Aktivistët kundër trafikimit të qenieve njerëzore dyshojnë se krerët e bandave urdhërojnë punëtorët e kanabisit të postojnë histori pozitive për jetën në Mbretëri të Bashkuar.

Disa, megjithatë, e bëjnë atë vullnetarisht, sepse duan t’u tregojnë njerëzve në shtëpi se ia kanë dalë.

Duket sikur ekziston një botë paralele krahas jetës së përditshme në Shqipërinë verilindore.

Qeveria britanike ka thënë se akti i saj i ri i imigracionit do të ndihmojë për t’i dhënë fund kontrabandës.

Ligji, i cili është dënuar nga OKB-ja, i jep qeverisë fuqinë për të dëbuar këdo që vjen ilegalisht – edhe nëse janë viktima të trafikimit ose skllavërisë moderne.

Vendi gjithashtu ka punuar drejtpërdrejt me Shqipërinë për të përshpejtuar kthimet e shtetasve. Se sa këto masa i pengojnë njerëzit, mbetet për t’u parë.

TikTok-u i është përgjigjur rritjes së reklamave të trafikantëve shqiptarë në faqen e tij, duke prezantuar një mjet të automatizuar që skanon postimet e reja për termat përkatës dhe më pas ua referon ato që gjen te moderatorët.

Por bandat duket se e popullojnë faqen me reklama më shpejt sesa mund t’i heqë ato TikTok-u.

Disa janë shkruar me ato që duken si gabime shtypi të qëllimshme, me sa duket synojnë shmangien e kontrolleve të TikTok-ut.

Javët e fundit ka pasur më pak reklama për kalimet me varka të vogla dhe më shumë për vende në kamionë.

Bandat kanë gjetur gjithashtu një produkt të ri për të nxitur: kalimet me skafe nga Belgjika në Kent, që kushtojnë rreth 10 mijë paund.

Blloqet e banesave prej betoni të Kukësit janë grumbulluar në buzë të një liqeni të kaltër depërtues.

Nën sipërfaqen e tij të qetë shtrihet qyteti i vjetër i Kukësit, i cili u zhyt kur liqeni u krijua në vitin 1978 për të fuqizuar një digë hidroelektrike.

Në vitet e fundit, arkitektura e stilit sovjetik të zonës është ndërthurur me shtëpi krejt të reja, shumë prej tyre të pabanuara.

Banorët thonë se ato janë ndërtuar nga njerëz që jetojnë jashtë vendit dhe duan të shfaqin prosperitetin e tyre të ri në shtëpi.

Shenjat e lidhjeve të rajonit me Mbretërinë e Bashkuar janë kudo.

Një qytet krenohet me një kopje telefonike të kuqe jashtë barit të tij me temë britanike.

“Zemra ime, mendja ime është në Angli”, ka thënë  Albiona Thaçi, një grua 33-vjeçare, burri i së cilës u largua disa muaj më parë me një varkë të vogël.

Ajo kujton disa ditë të tmerrshme gjatë kalimit të tij, kur nuk mundi ta arrinte: telefoni i kishte rënë në det.

Të gjithë burrat në bllokun e saj të apartamenteve kanë ikur. Gratë dhe të dashurat e tyre e kanë kthyer ndërtesën në një lloj hapësire komunale, duke u futur dhe dalë nga shtëpitë e njëra-tjetrës pa trokitur.

Thaçi shpreson se ajo dhe vajzat e saj do të mund të vendosen legalisht në Mbretëri të Bashkuar.

Është shumë e vështirë për shqiptarët të fitojnë të drejtën për t’u vendosur dhe për të punuar atje, por ata mund të marrin viza që i lejojnë të qëndrojnë deri në 180 ditë në të njëjtën kohë.

Këtë vit Besmir Billa provoi diçka të re në përpjekje për të mbajtur nipërit e tij në Kukës: ai krijoi një llogari të tijën në TikTok.

Ai kap bukurinë natyrore të rajonit: video të miqve të tij që ecin nëpër male të gjelbëruara, duke mbledhur lule dhe duke përkëdhelur kuaj të egër.

“Ideja që kisha është të shpreh diçka të vlefshme. Jo diçka pa kuptim. Mendoj se kjo është diçka që njerëzit në të vërtetë kanë nevojë”, ka thënë Billa.

Në mars Shqipëria pati festivalin e saj kombëtar të pranverës, ku njerëzit marrin një ditë pushimi për të festuar në rrugë.

Billa postoi një video në llogarinë e tij në TikTok ku shfaqeshin të rinjtë në Kukës duke u dorëzuar lule të moshuarve.

Në fillim, nipërve të tij “nuk u bënë përshtypje”. Por më pas djali i madh pa shifrat e shikueshmërisë në videon e festivalit të pranverës.

Dyzet mijë e duke u shtuar.

Tani për tani, Billa ia ka arritur të ketë vëmendjen e nipërve të tij.

Marrë nga “The Economist”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.